Nếu bạn nghĩ rằng sơ đồ 2-3-5 là một tàn tích của bóng đá cổ điển, hãy nghĩ lại! Trong thời đại bóng đá kiểm soát hiện đại, chiến thuật 2-3-5 không những không biến mất mà còn được hồi sinh, trở thành một phần quan trọng trong kho tàng chiến thuật của những đội bóng lớn. Sơ đồ chiến thuật 2-3-5 là biểu tượng của lối chơi tấn công hoa mỹ, kiểm soát hoàn toàn thế trận và áp đảo đối phương. Hãy cùng Xôi Lạc TV khám phá sơ đồ 2-3-5 được thể hiện như thế nào, cách tổ chức hiệu quả, những ưu – nhược điểm với lối chơi này.
Chiến thuật 2-3-5 được thể hiện ra sao?
Chiến thuật 2-3-5, còn được biết đến với cái tên “The Pyramid”, là một trong những sơ đồ cổ xưa nhất trong lịch sử bóng đá. Trong đó:
- 2 hậu vệ đứng phía sau cùng, đảm nhiệm vai trò phòng ngự chính.
- 3 tiền vệ ở giữa sân đóng vai trò kết nối, hỗ trợ phòng ngự và tấn công.
- 5 cầu thủ tấn công bao gồm 2 tiền đạo cánh, 2 tiền đạo trong và 1 trung phong.

Về mặt lý thuyết, sơ đồ 2-3-5 là một đội hình siêu tấn công, nơi 5 cầu thủ luôn duy trì vị trí ở tuyến đầu để áp đặt sức ép lên đối phương. Hệ thống này từng được sử dụng rộng rãi từ cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20.
Ngày nay, trong bóng đá hiện đại, chiến thuật 2-3-5 được “tái hiện” ở các pha triển khai tấn công, đặc biệt trong các đội bóng theo đuổi lối chơi kiểm soát bóng. Ví dụ, một đội hình cơ bản 4-3-3 có thể chuyển thành 2-3-5 khi tấn công: hai hậu vệ cánh dâng cao, một tiền vệ trụ lùi xuống giữa hai trung vệ, hai tiền vệ khác hỗ trợ phía sau năm cầu thủ tấn công.
Phương pháp tổ chức chiến thuật 2-3-5 hiệu quả nhất trong bóng đá
Để vận hành hệ thống 2-3-5 thành công, cần có một cấu trúc và tổ chức rất chặt chẽ, cụ thể như sau:

Biến chuyển linh hoạt giữa tấn công và phòng ngự
- Trong phòng ngự, đội hình có thể chuyển thành 4-3-3 hoặc 4-1-4-1 để giữ chắc tuyến sau.
- Khi tấn công, hai hậu vệ biên bó vào trong tạo thành cặp trung vệ tạm thời, trong khi hai tiền vệ lùi sâu tạo thành hàng 3 hỗ trợ phía trước.
Vai trò then chốt của tiền vệ trung tâm
Tiền vệ trụ là “trục xoay” trong sơ đồ chiến thuật 2-3-5. Họ cần có khả năng phân phối bóng, chuyển trạng thái nhanh và hỗ trợ phòng ngự. Sự xuất hiện của một “pivot” chất lượng là điều bắt buộc nếu muốn duy trì thế trận.
Tổ chức tấn công với 5 người tuyến đầu
Các cầu thủ ở tuyến trên thường chia thành:
- 2 tiền đạo cánh (wingers): kéo giãn đội hình đối thủ.
- 2 tiền đạo trong (inside forwards): bó vào trung lộ tạo áp lực khu trung tuyến.
- 1 tiền đạo trung tâm (striker): giữ vai trò kết liễu hoặc tạo khoảng trống cho các vệ tinh.
Pressing ngay sau khi mất bóng
Vì số lượng cầu thủ dâng cao là rất lớn, để tránh bị phản công nguy hiểm, các đội sử dụng sơ đồ 2-3-5 phải tổ chức pressing tầm cao (counter-pressing) hiệu quả ngay khi mất bóng. Điều này giúp hạn chế tối đa việc bị đánh úp khi hàng thủ chỉ có 2 người.
Sử dụng cầu thủ đa năng
Các cầu thủ trong hệ thống này phải đảm nhận nhiều vai trò khác nhau:
- Hậu vệ biên phải biết bó vào trung lộ.
- Tiền vệ trung tâm phải biết đá phòng ngự và phát động tấn công.
- Tiền đạo cánh phải sẵn sàng lùi về làm tuyến 2.
Những ưu điểm và nhược điểm của chiến thuật 2-3-5
Cũng giống như chiến thuật không trung vệ, Dù tồn tại nhiều rủi ro nhưng nếu được vận hành khoa học hệ thống 2-3-5 có thể mang lại hiệu quả vượt trội cả về kiểm soát thế trận lẫn sức mạnh tấn công. Dưới đây là một số ưu điểm và nhược điểm của chiến thuật này

Ưu điểm
- Áp đảo quân số khi tấn công:
Với 5 cầu thủ thường xuyên dâng cao, chiến thuật 2-3-5 tạo ra sự vượt trội về số lượng ở hàng công, giúp phá vỡ cấu trúc phòng ngự đối thủ. - Kiểm soát hoàn toàn khu trung tuyến:
Bộ ba tiền vệ giúp đội nhà giữ bóng, phát động tấn công từ tuyến giữa một cách hiệu quả. - Tăng cường khả năng pressing:
Cấu trúc 2-3-5 rất phù hợp với lối chơi pressing tầm cao, nhờ quân số đông ở phần sân đối thủ. - Tạo hình khối đội hình tốt:
Sơ đồ này giúp các tuyến gần nhau, dễ phối hợp, tạo ra sự liền mạch trong chuyển bóng.
Nhược điểm
- Dễ bị phản công:
Chỉ có 2 hậu vệ khi đội hình dâng cao khiến đội bóng dễ bị phản đòn nếu pressing không hiệu quả. - Yêu cầu thể lực và kỹ thuật cực cao:
Cầu thủ phải di chuyển không ngừng, đồng thời có khả năng xử lý bóng và chuyền nhanh, chính xác. - Phụ thuộc vào tổ chức chiến thuật cao:
Nếu thiếu gắn kết, sơ đồ này dễ bị phá vỡ do khoảng cách giữa các tuyến có thể bị khai thác. - Không phù hợp với mọi đội bóng:
Chỉ những đội bóng kiểm soát bóng tốt, sở hữu dàn cầu thủ có kỹ năng cao mới có thể triển khai thành công sơ đồ 2-3-5.
Các đội bóng đạt thành công với chiến thuật 2-3-5
Từ thời kỳ hoàng kim của bóng đá Anh đến Pep Guardiola ở Manchester City, hệ thống 2-3-5 đang tạo nên làn sóng chiến thuật mới đầy sáng tạo. Dưới đây là một số các đội bóng thành công với chiến thuật 2-3-5
Manchester City dưới thời Pep Guardiola
Tại Man City, Pep đã tái hiện hoàn hảo sơ đồ 2-3-5 khi triển khai tấn công. Walker, Akanji bó vào giữa, Stones dâng cao như một tiền vệ, trong khi Grealish, Haaland, Mahrez (hoặc Foden) tạo thành tuyến đầu 5 người. Chính chiến thuật này giúp Man City giành cú ăn ba lịch sử mùa 2022–2023.

Đội tuyển Brazil thập niên 1950–1970
Brazil với những huyền thoại như Pelé, Garrincha, Jairzinho từng áp dụng sơ đồ chiến thuật 2-3-5 một cách linh hoạt, kết hợp với lối chơi samba ngẫu hứng để làm chủ các trận đấu.
Hungary – “Magical Magyars”
Đội tuyển Hungary những năm 1950 sử dụng hệ thống 2-3-5 với sự dẫn dắt của Ferenc Puskás và HLV Gusztáv Sebes. Đội bóng này đánh bại Anh ngay tại Wembley (6-3) và tạo nên cuộc cách mạng chiến thuật toàn cầu.
Arsenal – thời kỳ đầu bóng đá Anh
Trước khi chuyển sang sơ đồ W-M, Arsenal là một trong những CLB tiêu biểu cho lối chơi hệ thống 2-3-5, giúp họ thống trị bóng đá Anh đầu thế kỷ 20.
XEM THÊM: Chiến thuật 3-3-1-3 – Vũ khí chiến lược đầy mạo hiểm
Kết luận
Chiến thuật 2-3-5 không chỉ là một sơ đồ cổ xưa mà còn là một “kiệt tác chiến thuật” đang được hồi sinh trong kỷ nguyên bóng đá hiện đại. Việc các HLV hàng đầu tái sử dụng sơ đồ 2-3-5 đã chứng minh rằng bóng đá là một vòng tròn sáng tạo không ngừng nghỉ. Trong tương lai, với sự phát triển của cầu thủ đa năng và công nghệ phân tích chiến thuật, sơ đồ chiến thuật 2-3-5 sẽ tiếp tục là một trong những lựa chọn ưu việt cho các đội bóng muốn thống trị thế trận bằng thứ bóng đá tấn công đỉnh cao.